27 - Jerozolima cz. 3

Dec 2, 2021 · 12m 37s
27 - Jerozolima cz. 3
Description

Dzisiaj trzecia część historii Jerozolimy, czyli okres od wyzwolenia z Babilonu do powstania Machabeuszy. Innymi słowy Jerozolima w czasach imperium Perskiego i później w czasach hellenistycznych. Czasy perskie to Jerozolima...

show more
Dzisiaj trzecia część historii Jerozolimy, czyli okres od wyzwolenia z Babilonu do powstania Machabeuszy. Innymi słowy Jerozolima w czasach imperium Perskiego i później w czasach hellenistycznych. Czasy perskie to Jerozolima na skraju imperium czyli na prowincji. Później w czasach hellenistycznych czyli podczas rządów Greków Jerozolima i jej okolice były placem boju pomiędzy dwoma królestwami greckimi. Zacznijmy jednak od początku.

Powrót do Jerozolimy opisuje księga Ezdrasza. W rozdziale pierwszym przepisano dekret króla Cyrusa, który zezwolił na powrót i odbudowę świątyni w Jerozolimie. Oddał też naczynia, które zrabowali Babilończycy podczas zagłady Jerozolimy. Rozdział drugi wylicza tych, którzy wrócili. W wersecie 64 czytamy, że było ich 42 tysiące. Po przybyciu rozeszli się do różnych miast i pewnie odbudowywali sobie domy jednak w miesiącu 7 przybyli do Jerozolimy. W Ezdrasza 3:2 czytamy: “Wtedy Jeszua, syn Josadaka, wraz ze swoimi braćmi kapłanami i Zerubbabel, syn Szealtiela wraz ze swoimi braćmi zabrali się do budowy ołtarza Bogu Izraela, aby składać na nim ofiary całopalne, jak to jest przepisane w zakonie Mojżesza, męża Bożego”.

Nie oznaczało to, że odbudowano wtedy świątynię. Odbudowano jedynie ołtarz i zaczęto na nim składać ofiary. Ten miesiąc siódmy, w którym to się wydarzyło nazywał się Tiszri i przypadał gdzieś na przełom września i października. Wtedy obchodzono święto namiotów nazywane też świętem szałasów. Izraelici obchodzili to święto, ale odbudowa świątynii ruszyła dopiero pół roku później. W Ezdrasza 3:8 czytamy: “A w drugim roku po ich przybyciu do domu Bożego w Jeruzalemie, w drugim miesiącu: Zerubbabel, syn Szealtiela, i Jeszua, syn Josadaka, i reszta ich braci, kapłani i Lewici oraz wszyscy, którzy powrócili z niewoli do Jeruzalemu, rozpoczęli odbudowę”. Jak im poszło?

Asyryjczycy i później Babilończycy mieli strategię zabezpieczania się przed buntem. Po prostu wywozili ludzi w obce miejsca. Tak więc Izraelici poszli do niewoli do Asyrii, a później do Babilonu. Za to do Izraela sprowadzono inne ludy. Najbardziej znani są Samarytanie. Praktykowali oni synkretyzm religijny czyli połączyli swoje religie z miejscową religią czyli religią Izraelitów. Gdy ci powrócili Samarytanie i inne ludy zaproponowały współpracę. Ich słowa zacytowano w Ezdrasza 4:2 “Przystąpili do Zerubbabela, do Jeszuy i do naczelników rodów, i rzekli do nich: Będziemy budować razem z wami, gdyż czcimy Boga waszego tak jak wy i składamy mu ofiary od czasów Asarchaddona, króla asyryjskiego, który nas tutaj sprowadził”.

Izraelici się na to nie zgodzili, a niechęć czy wręcz nienawiść pomiędzy Żydami i Samarytanami istnieje do dzisiaj. Księga Ezdrasza opisuje odbudowę Świątyni. Późniejsza księga Nehemiasz opisuje odbudowę murów. Tak więc najpierw odbudowano ołtarz, potem świątynię, a na końcu mury Jerozolimy. Ile to trwało? Izraelici powrócili z niewoli w Babilonie około 537 p.n.e. Rok później w 536 p.n.e. położono fundamenty świątynii, ale odbudowę zakończono dopiero w 515 p.n.e. Zajęło to ponad 20 lat. Z kolei mury Jerozolimy odbudowano dopiero w 455 p.n.e. czyli ponad 80 lat od powrotu.

Świątynię budowano 20 lat, bo sprzeciwiały się okoliczne narody. Za to mury Jerozolimy odbudowano szybko Nehemiasza 6:15 mówi tak: “A mur został wykończony dwudziestego piątego dnia miesiąca Elul, w ciągu pięćdziesięciu dwóch dni”. Niestety nie wiemy wiele o tym co się później działo w Jerozolimie. Należała ona do imperium perskiego i była miastem na prowincji. Coś jak Warszawa w zaborze rosyjskim, czy Kraków w zaborze austryjackim. Później jednak państwo perskie upadło.

W 333 p.n.e. Aleksander Wielki pokonał armię perską w bitwie pod Issos. Ruszył oblegać Tyr i zażądał pomocy od Żydów w Jerozolimie. Ci pozostali lojalni Dariuszowi, królowi Persji. Grekom za to chętnie pomogli Samarytanie. Później gdy Aleksander już zdobył Tyr ruszył na Jerozolimę wraz z Samarytanami, zaprzysięgłymi wrogami Żydów. Wg Józefa Flawiusza Żydzi pokazali mu wtedy proroctwo Daniela mówiące o tym, że grecki król pokona Persję. W Daniela 8:20, 21 czytamy: “Baran z dwoma rogami, którego widziałeś, oznacza królów Medii i Persji. A kozioł, to król grecki, a wielki róg, który jest między jego oczami, to król pierwszy”. Aleksander uwielbiał proroctwa i być może to zmieniło jego stosunek do Żydów.

Zawsze mnie to zastanawiało, czy Żydzi pokazali Aleksandrowi całe proroctwo czy tylko część dotyczącą jego samego. Kolejny werset, Daniela 8:22 mówi: “A to, że został złamany, a cztery inne wyrosły zamiast niego, znaczy: Z jego narodu powstaną cztery królestwa, ale nie z taką mocą, jaką on miał”. Państwo Aleksandra Wielkiego rozpadło się na cztery mniejsze. Dla historii biblijnej ważne są dwa z nich: Syria i Egipt. Pamiętajcie jednak, że w tych dwóch państwach rządzili grecy. W Syrii dynastia Seleucydów, a w Egipcie dynastia Ptolemeuszy. Toczyli oni ze sobą wojny, a polem bitwy była właśnie Palestyna.

Jeden z królów syryjskich z dynastii Seleucydów, Antioch IV Epifanes, złupił Jerozolimę. Poświęcił też tamtejszą świątynię Zeusowi Olimpijskiemu. Wybuchło wtedy powstanie Machabeuszów. Czytamy o tym w 1 Machabejskiej “W tym czasie powstał Matatiasz, syn Jana, syna Symeona, kapłan z pokolenia Joariba z Jerozolimy, który mieszkał w Modin. Miał on pięciu synów: Jana, który miał przydomek Gaddi, Szymona, który miał przydomek Tassi, Judę, który miał przydomek Machabeusz” (1 Machabejska 2:1-4). Kapłan Matatiasz Hasmoneusz odmówił złożenia ofiary i później uciekł wraz z pięcioma synami. Jeden z nich (z tych synów) Juda Machabeusz zdobył Jerozolimę w 164 p.n.e. i ponownie poświęcił świątynię. Tak narodziło się święto Chanuka, które jest obchodzone właśnie w rocznicę ponownego poświęcenia świątyni w Jerozolimie.

Mamy więc w Biblii dość dokładny opis tego co się działo z Jerozolimę przez około 100 lat po powrocie z Babilonu. Późniejszy okres jest opisany właśnie w 1 Księdze Machabejskiej, którą jednak nie wszyscy uważają za księgę biblijną. W polskich przekładach Pisma Świętego można tą księgę znaleźć tylko w przekładach katolickich, np. w Biblii Tysiąclecia. Nie ma tej księgi w przekładach protestanckich, np. w Biblii warszawskiej. Jednak nawet przeciwnicy tej księgi uznają jej wartość historyczną. Niezależnie więc drogi słuchaczu jaki masz stosunek do wartości religijnej księgi 1 Machabejskiej to na pewno warto ją przeczytać z powodów historycznych.

Mamy tam opis tego co się działo w Jerozolimie. Żydzi podzielili się na tych wiernych religii i tradycji oraz tych, którzy się helenizowali czyli przyjmowali kulturę i religię grecką. W 1 Machabejskiej 1:14 i 15 czytamy: “W Jerozolimie więc wybudowali gimnazjum według pogańskich zwyczajów. Pozbyli się też znaku obrzezania i odpadli od świętego przymierza. Sprzęgli się też z poganami i zaprzedali się [im], aby robić to, co złe”. Tradycja mówi, że Żydzi zaczęli uprawiać greckie sporty, w tym zapasy. Grecy robili to nago. Żydzi, którzy chcieli się przyłączyć wstydzili się obrzezania. Robili sobie więc dość bolesną operację, która miała odtworzyć im ucięty po urodzeniu napletek.

Tak więc w Jerozolimie byli wtedy zhellenizowani Żydzi oraz ci wierni tradycji. Król grecki postawił ołtarz Zeusa, co musiało się podobać tym pierwszym, ale wywołało bunt tych drugich. Machabeusze wygrali i odnowili ołtarz w Jerozolimie. Ich stronnictwo, czyli stronnictwo przeciwników hellenizacji podzieliło się co najmniej na trzy grupy: esseńczyków, faryzeuszy i saduceuszy. Ale o tym mówiłem już w odcinku 9.

Na dzisiaj to wszystko. W następnym odcinku powiemy trochę o historii Jerozolimy w czasach rzymskich. Podsumowując dzisiejszy odcinek. Gdy rządzili Persowie w Jerozolimie odbudowano najpierw sam ołtarz, potem całą świątynię, a na końcu mury Jerozolimy 80 lat po powrocie z Babilonu. Później Persja upadła pokonana przez Aleksandra. Powstało wiele greckich państw. Na północy Izraela grecka Syria czyli państwo Seleucydów, a na południu grecki Egipt czyli państwo Ptolemeuszów. Walczyli oni o wpływy w Jerozolimie. Syryjski król Antioch IV Epifanes postawił w Jerozolimie ołtarz dla Zeusa, ale powstanie Machabeuszów przywróciło dawne zwyczaje.

Wtedy Jeszua, syn Josadaka, wraz ze swoimi braćmi kapłanami i Zerubbabel, syn Szealtiela wraz ze swoimi braćmi zabrali się do budowy ołtarza Bogu Izraela, aby składać na nim ofiary całopalne, jak to jest przepisane w zakonie Mojżesza, męża Bożego (Ezdrasza 3:2)
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Ezdrasza/3/2

A w drugim roku po ich przybyciu do domu Bożego w Jeruzalemie, w drugim miesiącu: Zerubbabel, syn Szealtiela, i Jeszua, syn Josadaka, i reszta ich braci, kapłani i Lewici oraz wszyscy, którzy powrócili z niewoli do Jeruzalemu, rozpoczęli odbudowę, ustanawiając Lewitów w wieku od dwudziestego roku życia wzwyż nadzorcami robót przy budowie domu Pana (Ezdrasza 3:8)
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Ezdrasza/3/8

Przystąpili do Zerubbabela, do Jeszuy i do naczelników rodów, i rzekli do nich: Będziemy budować razem z wami, gdyż czcimy Boga waszego tak jak wy i składamy mu ofiary od czasów Asarchaddona, króla asyryjskiego, który nas tutaj sprowadził (Ezdrasza 4:2)
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Ezdrasza/4/2

A mur został wykończony dwudziestego piątego dnia miesiąca Elul, w ciągu pięćdziesięciu dwóch dni (Nehemiasza 6:15)
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Nehemiasza/6/15

Baran z dwoma rogami, którego widziałeś, oznacza królów Medii i Persji.
A kozioł, to król grecki, a wielki róg, który jest między jego oczami, to król pierwszy (Daniela 8:20)
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Daniela/8/20

A to, że został złamany, a cztery inne wyrosły zamiast niego, znaczy: Z jego narodu powstaną cztery królestwa, ale nie z taką mocą, jaką on miał (Daniela 8:22)
http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Daniela/8/22

1 Machabejska, rozdział 2
https://biblia.deon.pl/rozdzial.php?id=1055
show less
Information
Author Piotr Borowski
Organization Piotr Borowski
Website -
Tags

Looks like you don't have any active episode

Browse Spreaker Catalogue to discover great new content

Current

Podcast Cover

Looks like you don't have any episodes in your queue

Browse Spreaker Catalogue to discover great new content

Next Up

Episode Cover Episode Cover

It's so quiet here...

Time to discover new episodes!

Discover
Your Library
Search