11 listopada przypadają dwie bardzo ważne rocznice. Tego dnia zakończyła się I wojna światowa i tego samego dnia Polska odzyskała niepodległość po 123 latach zaborów.
W poprzednim odcinku mówiliśmy o tym jak się żyło Polakom w czasach zaborów, czyli przez te 123 lata gdy nie było Polski.
Łatwo zapamiętać tą liczbę. Polski nie było przez 123 lata. 123 zapisuje się 1, 2, 3.
Ale co się wydarzyło, że Polska odzyskała niepodległość? O tym właśnie będzie dzisiejszy odcinek. Najpierw jednak musimy się zająć I wojną światową. Pamiętacie jak się nazywali trzej zaborcy? Jak się nazywały kraje, które podzieliły Polskę?
Ci trzej zaborcy zawsze żyli ze sobą w przyjaźni. Jednak w 1914 roku coś się zmieniło. Prusy i Austra pokłócili się z Rosją i zaczęła się wojna, którą dzisiaj nazywamy I wojną światową.
Jak się zaczęła ta wojna?
W Austrii został zabity następca tronu arcyksiążę Ferdynand i jego żona Zofia. Tego zabójstwa dokonali Serbowie.
Austria była bardzo zła na Serbię, bo ta organizacja Czarna Ręka pochodziła z Serbii. Austra wypowiedziała więc wojnę Serbii. To mogła więć tylko wojna między Austrią i Serbią. Jednak każdy z tych krajów miał swoich przyjaciół.
To co za chwilę powiem jest bardzo skomplikowane, dobrze by było gdybyście patrzyli na mapę, która jest dołączona w notatkach do tego podkastu, albo chociaż na okładkę podkastu, gdzie będzie widać który kraj z kim graniczył.
Zaczęło się od wojny Austrii z Serbią.
Serbia przyjaźniła się z Rosją, a Austrią z Prusami czyli z Niemcami. Tak więc Austria i Prusy zaczęły walczyć z Serbią i Rosją. Ale to jeszcze nie koniec, bo Rosja miała przyjaciela - Francję. Tak więc Niemcy obawiali się, że gdy będą na wschodzie walczyć z Rosją to z tyłu napadnie ich przyjaciel Rosji czyli Francja. Tak więc Niemcy pierwsi napadli na Francję. Jednak Francja miała dużo wojska na granicy z Niemcami, aby ominąć to wojsko Niemcy przeszli do Francji przez Belgię. A Belgia miała przyjaciela Anglię. I właśnie dlatego także Anglia dołączyła do wojny.
Tak więc w środku były państwa centralne czyli Prusy i Austria, a na zewnątrz były Rosja, Francja, Anglia i także Serbia. Później dołączyły inne państwa. Tak więc do państw centralnych zaliczamy Prusy, Austrię, Bułgarię i Turcję. Po drugiej stronie były państwa ententy czyli Anglia, Francja i Rosja.
To było dość skomplikowane czy zapamiętaliście np. dlaczego Anglia dołączyła do I wojny światowej?
I wojna światowa była nie była zwykłą wojną. Po pierwsze była to wojna światowa, czyli brało w niej udział wiele państw i działa się prawie na całym świecie. Np. Niemcy i Francuzi bili się nie tylko we Francji, ale także w Afryce. Później do ententy czyli do Anglii, Francji i Rosji dołączyła Japonia, która też walczyła z Niemcami. Tak więc I wojna światowa była inną wojną bo brało w niej udział wiele państw i toczyła się na prawie całym świecie. Ta wojna była także inna z powodu sposobu w jaki walczono.
Zwykle wojna toczyła się w ten sposób, że wojska wciąż się ruszały. I wojna światowa na zachodzie wyglądała jednak tak, że żołnierze siedzieli w takich dziurach, które nazywano okopami. I wojna światowa trwała 4 lata tak więc ci żołnierze siedzieli w tych okopach przez cały ten czas czyli przez 4 lata. Na zachodzie bili się Niemcy z Anglikami i Francuzami. Tam wojna była nieruchoma wszyscy siedzieli w tych dziurach nazywanych okopami. Na wschodzie bili się Niemcy i Austriacy z Rosjanami. Tam wojna była ruchoma.
Wszyscy, którzy szli na wojnę myśleli, że szybko wygrają. Niestety wojna trwała aż cztery lata. Tak więc potrzeba było nowych żołnierzy. Zaborcy, którzy podzielili Polskę zaczęli obiecywać, że jak polscy żołnierze będą dla nich walczyć to zrobią Polskę.
Austria i Niemcy brali Polaków do wojska i kazali im walczyć. Rosja też brała Polaków do wojska i też kazała im walczyć. Czasami więc jak niemiecka armia walczyła z rosyjską armią zdarzało się, że Polak z niemieckiej armii walczył z Polakiem z armii rosyjskiej. Polacy nie chcieli tak walczyć. Dlatego zaczęli tworzyć swoje własne armie. Taką armią była np. Błękitna Armia we Francji. Nazywa się ją błękitną, bo taki mieli kolor mundurów. Najbardziej znana jest jednak wojsko Józefa Piłsudskiego. Walczyli oni najpierw dla Austrii, bo ta obiecała zrobić Polskę, ale potem gdy Austra nie dotrzymała obietnicy Piłsudski i jego wojsko przestało dla nich walczyć.
Wróćmy jednak do I wojny światowej. Podczas tej wojny wykorzystano dużo nowych broni po raz pierwszy. Czy wiecie jakich?
Podczas I wojny światowej używano gazów trujących. Żołnierze musieli więc nosić ze sobą maski przeciwgazowe. Podczas I wojny światowej wykorzystano też wiele samolotów. Gdy pójdziecie do muzeum to łatwo rozpoznać samoloty z I wojny światowej. Czy wiecie po czym?
Tamte samoloty miały dwa lub trzy skrzydła (jedno pod drugim). Takie samoloty nazywano dwupłatowcami, a jak miały trzy skrzydła to trójpłatowcami. Czy widzieliście może taki samolot z dwoma skrzydłami jedno pod drugim? To właśnie był samolot z czasów I wojny światowej.
Ale podczas tej wojny wykorzystywano też inne bronie.
Na tym może zakończymy. Czy musicie to wszystko zapamiętać. Nie musicie. I wojna światowa jest bardzo skomplikowana i nawet dorośli nie wiedzą o niej wszystkiego. Dla Polaków jest ważne, że trzej zaborcy czyli Rosja, Austria i Prusy się pokłócili i dzięki temu gdy wojna się zakończyła powstała Polska.
Ale o tym jak Polska powstała po wojnie powiemy sobie więcej w następnym odcinku.
Na dzisiaj dziękuję wam za wysłuchanie. Zapraszam na naszą stronę oraz na grupę na facebooku. Linki będą w notatkach. Bardzo chciałbym też podziękować wszystkim, którzy udzielają wsparcia poprzez Patronite. Dzięki temu mogę dalej nagrywać podkast. Patroni mogą też skorzystać z różnych nagród za swoje wsparcie. Szczegóły są na stronie patronite.pl/historia-dla-dzieci. Link będzie w notatkach.
Ja jeszcze raz dziękuję za wysłuchanie i oczywiście zapraszam do kolejnej audycji, w której będziemy mówić o tym jak Polska odzyskała niepodległość. W chwili gdy nagrywam ten podkast jest 30 października i właśnie dzisiaj jest rocznica odzyskania niepodległości przez pierwszą polską miejscowość. Jako pierwsza niepodległość ogłosiło Zakopane, a jego prezydentem została pisarz Stefan Żeromski. Ale o tym powiemy więcej w następnym odcinku.

https://open.spotify.com/show/44IER4USQYukM7j7sG3rcJ

https://patronite.pl/historia-dla-dzieci

https://www.facebook.com/groups/historia.dla.dzieci

http://historiawgdzieci.pl/podkast/lista