W opowieści pacjenta kryje się diagnoza. Czyj głos przez niego przemawia? Jakie jest miejsce narracji w komunikacji między lekarzem i personelem medycznym a pacjentem i jego rodziną?

Medycyna narracyjna to podejście, które pomaga w uzyskaniu odpowiedzi na te pytania i doskonaleniu naszych kompetencji komunikacyjnych. Odgrywa coraz większą rolę w systemach ochrony zdrowia na całym świecie (na Uniwersytecie Columbia stanowi już odrębny kierunek studiów, zob. Academics | Master's Degrees Narrative Medicine | Columbia University School of Professional Studies). Ma ona ogromny potencjał już dzięki temu, że uczy podmiotowego podejścia do pacjenta, zakładającego postawę uważności i szacunku do jego narracji o bólu, cierpieniu, o osobistym doświadczeniu.

Twórczynią medycyny narracyjnej jest Rita Charon, która w 1978 roku ukończyła studia medyczne na Harvard Medical School, a po kilku latach praktyki klinicznej podjęła studia literaturoznawcze na Uniwersytecie Columbia, gdzie obroniła doktorat na temat twórczości Henry’ego Jamesa. Charon zdefiniowała medycynę narracyjną jako „wykorzystanie w praktyce medycznej kompetencji narracyjnej, która umożliwia rozpoznanie i zinterpretowanie opowieści o chorobie, a zarazem wchłonięcie ich i pozwolenie, aby nas poruszyły wewnętrznie” (R. Charon, Narrative Medicine: Honoring the Stories of Illness, New York 2006).
 
O medycynie narracyjnej i szerzej, o humanistyce medycznej, związkach polonistyki i językoznawstwa z medycyną rozmawiają Mariola Wilczak, redaktor naczelna „Biuletynu Polonistycznego” i kierowniczka projektu „Polonistyka wobec wyzwań współczesnego świata”, oraz dr Marta Chojnacka-Kuraś, językoznawczyni w Instytucie Języka Polskiego Uniwersytetu Warszawskiego, absolwentka Wydziału Polonistyki UW i Pomagisterskich Studiów Logopedycznych UW, członkini i sekretarz Zespołu Języka w Medycynie Rady Języka Polskiego PAN oraz Polskiego Towarzystwa Komunikacji Medycznej; autorka prac o tematyce lingwistycznej oraz interdyscyplinarnej, dotyczących m.in. semantyki bólu we współczesnej polszczyźnie, językowych reprezentacji doświadczenia choroby, medycyny narracyjnej i komunikacji medycznej.

Publikacje wymienione w rozmowie:

• Medycyna narracyjna. Opowieści o doświadczeniu choroby w perspektywie medycznej i humanistycznej, pod red. naukową Marty Chojnackiej-Kuraś, Warszawa 2019; dostęp online: https://wuw.pl/data/include/cms/Medycyna_narracyjna_Chojnacka_Kuras_Marta_2019.pdf.
• Rita Charon, Narrative Medicine: Honoring the Stories of Illness, New York 2006.
• Małgorzata Nowaczyk, Nasze życie jest opowieścią.Czym jest medycyna narracyjna?, „Medycyna Praktyczna” 2014, s. 125-128.
• Monika Ładoń, Choroba jako literatura. Studia maladyczne, Katowice 2019.
• Małgorzata Okupnik, W niewoli ciała. Doświadczenie utraty zdrowia i jego reprezentacje, Kraków 2018.
• Medycyna narracyjna – webinarium cz. I | W jaki sposób można ćwiczyć kliniczną uważność? Jakie narzędzia ułatwiają budowanie konstruktywnej relacji z pacjentami? Dlaczego opowieści są ważne w... | By Medycyna Praktyczna dla lekarzy | Facebook.
• Alice Munro Wiszący most, przeł. T. Oziewicz, w: tejże Kocha, lubi, szanuje…, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2015, s. 77-118.
• Antonina Doroszewska, Leszek Denkiewicz, Jędrzej Ochremiak, Weronika Orczykowska, Małgorzata Szczepanek, Aldona K. Jankowska, Tomasz Pasierski, Marcin Wojnar, Dobre relacje personelu medycznego z pacjentami, Stowarzyszenie Akademia Komunikacji Medycznej, Warszawa 2002; dostępne online: https://akademiakomunikacjimedycznej.pl/wp-content/uploads/2022/05/Strategia-Dobre-relacje-personelu-medycznego-z-pacjentami-executive-summary.pdf.
• Medycyna narracyjna – Teksty Drugie – teoria literatury / krytyka / interpretacja 2021, nr 1.
• Medycyna narracyjna i komunikacja w sytuacjach granicznych, pod red. Aleksandra Woźnego, Wrocław 2023.

Za wsparcie w realizacji odcinka dziękujemy Towarzystwu Literackiemu im. Adama Mickiewicza w Warszawie.
 
Nowa seria podcastu "Spotkania Biuletynu", zatytułowana “Polonistyka zaangażowana”, realizowana jest w ramach projektu "Polonistyka wobec wyzwań współczesnego świata". Dofinansowano ze środków budżetu państwa w ramach programu Ministra Edukacji i Nauki pod nazwą „Nauka dla Społeczeństwa II” (numer projektu: NdS-II/SP/0264/2024/01). Strona projektu: https://biuletynpolonistyczny.pl/pl/projects/polonistyka-wobec-wyzwan-wspolczesnego-swiata,1851/details
 
* * *
Intro i outro 

• Muzyka Piotr Lakwaj, czyta: Aldona Brycka-Jaskierska
• Producent: Torba reportera i podcastera

Identyfikacja wizualna i projekt okładki: Klaudia Węgrzyn
 
* * *
Zachęcamy do zadawania pytań i dzielenia się przemyśleniami na temat naszego podcastu: biuletyn.polonistyczny@ibl.waw.pl. 

* * *
Media społecznościowe "Biuletynu Polonistycznego": 

• https://www.facebook.com/BiuletynPolonistyczny/
• https://twitter.com/B_Polonistyczny
• https://www.youtube.com/@biuletynpolonistyczny8801/