Riyazî Düşünce Üzerine / 2018 Haziran

Jun 14, 2018 · 13m 45s
Riyazî Düşünce Üzerine / 2018 Haziran
Description

Matematik; haricî âlemden, eşyanın hakikatinden, mahiyetinden, insanın “riyaziye” denilen merceğiyle süzülmüş bir disiplindir. Tabiatta tecelli eden bütün hakikatlerin dayandığı kanunlar vardır. Biyoloji, fizik, kimya gibi ilimlerde olduğu gibi matematik de...

show more
Matematik; haricî âlemden, eşyanın hakikatinden, mahiyetinden, insanın “riyaziye” denilen merceğiyle süzülmüş bir disiplindir. Tabiatta tecelli eden bütün hakikatlerin dayandığı kanunlar vardır. Biyoloji, fizik, kimya gibi ilimlerde olduğu gibi matematik de maddi âlemle irtibatlıdır, fakat diğerlerine göre daha mücerret bir hakikat olduğundan, müfettişin her daireye girip düzeni denetlediği gibi, her bir ilme girip kanunlarını uygulatır. Büyük kâinattan küçük kâinat olan insana, oradan hücrenin içine ve atom altı parçacıklara yapılacak seyahatte, hep benzer dille yazılmış bir nizam ve denge görüyoruz. “Muhakkak ki biz her şeyi bir kaderle, bir ölçü ile yarattık” (Kamer Sûresi, 54/49) âyeti ile teyit edilen bu ortak dil, kâinatı anlama ve ona müdahale etme adına bizim anahtarımız gibidir. Nitekim modern bilimin öncülerinden sayılan Galileo, 1623’te The Assayer(Tahlil Eden) kitabında bu minvalde bir açıklama yapar: “Öncelikle kâinatta geçerli olan dil öğrenilmedikçe ve sonra da onda yazılı olan karakterler okunmadıkça kâinat anlaşılamaz. Kâinat, matematik dilinde yazılmıştır ve insan, onda yazılan kelimeleri matematik olmaksızın anlayamaz.”
Riyazî düşünce, cebir ve geometrinin kanunlarıyla düşünmek demektir. Yani, belli oranlar ve orantılar, sebep-sonuç münasebetleri, dengeler ve hendesî kanunlar üzerine bina edilen bir düşünce sistemidir. Buradan hareketle mânâ ve muhtevayı daha da genişleterek, riyazî düşüncenin, Cenab-ı Hakk’ın Adl, Hakîm ve Mukaddir gibi İsimleri muvacehesinde düşünmeyi esas aldığını kabul edebiliriz.
Sayılar, riyazî düşüncenin sadece aletleridir. Riyazî düşünce ise, matematik kanunlarının insan zihniyle izdivacından hâsıl olan bir düşünce sistemine tekabül eder. Bu da bir nevi “meta-matematik” (matematik ötesi) bir sistemdir. Onun için matematikle meşgul olanlar, riyazî düşünceden haberdar olmayabilir. Aynaya bir cisim olarak bakanlar gibi… Aynaya ayna fonksiyonu ile bakanlar ise, küçücük aynada çok âlemleri görebilir.
Yeryüzüne mirasçı olan neslin en mümeyyiz vasıflarından biri olan riyazî düşünceden kastedilen mânâyı avlama adına, öncelikle bu düşünce sistematiğine yardımcı olacak bazı hakikatlerden bahsetmekte fayda vardır.

Ahmet Özkan
show less
Information
Author Çağlayan Dergisi
Organization Çağlayan Dergisi
Website -
Tags

Looks like you don't have any active episode

Browse Spreaker Catalogue to discover great new content

Current

Podcast Cover

Looks like you don't have any episodes in your queue

Browse Spreaker Catalogue to discover great new content

Next Up

Episode Cover Episode Cover

It's so quiet here...

Time to discover new episodes!

Discover
Your Library
Search